30-09-08
Verslag bijeenkomst met presentatie over de Rozekopeend
Verslag ledenvergadering Aviornis regio Nijmegen, op dinsdag 23 september 2008 in Zaal Thekes te Herpen. Gastspreker is dhr Joost van der Ven.
Regiovoorzitter Johan Heinink is in verband met vakantie afwezig en secretaris Toon Bardoel neemt de honneurs waar. De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen welkom en bied iedereen een kop koffie aan op kosten van de vereniging.
We beginnen met een minuut stilte vanwege het overlijden van Piet Diks, oud secretaris regio Nijmegen.
Er zijn 52 leden aanwezig en 8 leden hebben zich afgemeld.
De notulen van de jaarvergadering van 19 februari jl. worden voorgelezen door Ben van Uden, er zijn geen op- of aanmerkingen en de notulen worden door de voorzitter goed gekeurd.
Bij de mededelingen roert Toon Bardoel aan dat er bij hem een aantal nertsen en bunzingen aan het moorden geweest zijn. Joop Welles verteld dat de Marterhond (Nyctereutes procyonoides), ook wel Wasbeerhond genoemd, vanuit Duitsland optrekt. Dit pelsdier is zo groot als een Vos maar kan ook zwemmen. Ze kunnen voor veel schade zorgen.
Dit onderwerp roept de nodige hilariteit op en de voorzitter vraagt voor zulk soort problemen aandacht van het hoofdbestuur. De aanwezige hoofdbestuursleden Jan Harteman en Jaap Korten zullen het in de komende bestuursvergadering voorleggen.
Het programma van de excursie naar Huub Dijcks en van der Feesten aanstaande zaterdag wordt gepresenteerd en het verzoek is dat de deelnemers in de pauze € 50,00 pp betalen voor de reis inclusief lunch en diner.
Er wordt een opzet gepresenteerd voor de reis naar Engeland in 2009, verzocht wordt om de uitgedeelde enquête formulieren in te vullen zodat met de wensen rekening kan worden gehouden.
Bij de rondvraag vraagt een nieuw lid om ganzen voor uitbreiding van zijn collectie, hij wordt door de voorzitter naar het publicatiebord verwezen.
Na de vergadering volgt er een pauze van ongeveer een kwartier.
Presentatie door Joost van der Ven
Na de pauze was het woord aan Joost van der Ven. Van der Ven schreef in 2007 het boek Roze is een kleur over deze uitgestorven gewaande Rozekopeend. Hij vertelde op de ledenbijeenkomst over de zoektochten naar deze eend in Myanmar, het voormalige Burma.
Rozekopeend uitgestorven?
Van der Ven leidde tussen 1999 en 2006 een tiental expedities naar Myanmar. Doel van de expedities was meer te weten te komen over de natuur in het noordelijk deel van Myanmar, een gebied dat jarenlang nauwelijks meer door westerlingen kon worden bezocht. Tijdens de expedities werd vooral gezocht naar de uitgestorven gewaande Rozekopeend (Rhodonessa caryophyllacea). De vraag was of de Rozekopeend in afgelegen junglemoerassen zou hebben kunnen overleven? Was het juist dat de eend in 1935 voor het laatst was waargenomen?
De Rozekopeend is een bijzonder vreemde eend. Qua lichaamsbouw doet de vogel denken aan een duikeend zoals de Krooneend (Netta rufina), terwijl de poten meer weg hebben van zwemeenden. Dat de vogel misschien uitgestorven is, is op zich niet vreemd. Ook in het verleden was de eend al zeldzaam, ze zijn nooit veel gezien. Waarnemingen die zo'n 200 jaar geleden werden gemaakt zijn meestal berust op het waarnemingen van Krooneenden die in zuidoost Azië veel voorkomen. Daar komt nog bij dat in Myanmar voor beide eendensoorten dezelfde naam werd gebruikt...
Van der Ven heeft momenten gehad dat hij dacht de Rozekopeend even te zien. "Als je zo lang in een gebied op zoek bent, en zo vreselijk hoopt dat je hem gaat vinden, zie je vanzelf een keer de schim van een Rozekopeend. Later blijkt dan je naar een Vlekbekeend (Anas poecilorhyncha) zit te kijken waar het zonlicht met een bepaalde hoek op schijnt. Erg jammer natuurlijk".
Helaas moesten we tot de conclussie komen dat ook Van der Ven niet meer gelooft in een bestaande populatie Rozekopeenden. De biotoop is niet meer geschikt, dus de kans is zo verschrikkelijk klein dat er nog ergens een verlaten groepje kan overleven. Gek genoeg staat de vogel officieel nog steeds te boek als ernstig bedreigd bij de IUCN, dus staan ze ook nog steeds in alle aziatische vogelgidsen.
Andere vogels in Myanmar
Niet alleen de Rozekopeend komt aan bod, maar ook de geschiedenis van het bijzondere zuidoost Aziatische land. Omdat er nauwelijks afbeeldingen van de Rozekopeend beschikbaar zijn, werd de presentatie opgeluisterd met dia's van vele andere vogels die in Myanmar en omliggende gebieden. In beeld kwamen onder andere Casarca's (Tadorna ferruginea), Europese kraanvogels (Grus grus), Saruskraanvogels (Grus antigone), Indische gapers (Anastomus oscitans), Streepkopganzen (Anser indicus), Witoogeenden (Aythya nyroca) en, voor Myanmar heel bijzonder, de Baikaltaling (Anas formosa). Ornithologen waren er altijd van overtuigd dat de Baikaltaling niet in het gebied voorkwam, tot Van der Ven met foto's op de proppen kwam om het tegendeel te bewijzen. "Zo gaat dat vaak in de ornithologie", aldus Van der Ven. In landen waar weinig vogelkenners komen is eigenlijk maar weinig bekend over de soortenrijkdom. Vogelgidsen en soortenlijsten zijn samengesteld aan de hand van oude literatuur. Pas wanneer bewezen wordt dat de feiten anders liggen dan de oude literatuur ons doet geloven, kun je een echte ornitholoog overtuigen. Foto's helpen daarbij wel heel erg, want "het is erg leuk om bij sceptici de laatste twijfels weg te nemen" zegt Van der Ven. Op dezelfde manier is toont de spreker dat er in Myanmar grote groepen Zwarte ooievaars (Ciconia nigra) doortrekken.
Streepkopganzen
Tijdens zijn expedities heeft Van der Ven ook de Streepkopganzen van Myanmar geteld. Bootjes, tenten, auto's en lokale bevolking werden ingezet om een goed beeld van de populatie te krijgen. In Myanmar word de populatie op ruim 5000 vogels geschat, een onverwacht hoog aantal voor deze regio.
In de afgelegen russische republiek Tuva zijn recent nog slechts 10 tot 20 nesten gevonden op de plaats waar ooit een veel grotere kolonie broedde. Opvallend is dat deze ganzen in deze populatie geen broedbroeders zijn, maar boombroeders! Ze maken er zelfs gebruik van oude ravennesten, iets wat nooit eerder werd gezien bij Streepkopganzen. De reden is dat er op op de grond zelf geen veilige broedplaatsen beschikbaar zijn in dit gebied.
De wereldpopulatie Streepkopganzen wordt door Van der Ven en companen momenteel geschat op circa 40.000 tot 60.000. Hoewel de populatie met deze aantallen kwetsbaar is, is het een stabiele en gezonde populatie. Er is geen reden tot paniek, want er is geen acute dreiging voor uitsterven van de soort. De groeiende aantallen die in West-Europa leven worden overigens niet meegeteld, ook al gaat dit om mogelijk honderden exemplaren.
Sluiting van de bijeenkomst
Jan Harteman verteld het publiek dat Van der Ven zijn presentatie belangeloos heeft gedaan voor onze regio. Wel heeft regio Nijmegen 10 van zijn boeken Roze is een kleur afgenomen. Belangstellenden kunnen deze voor een gereduceerde prijs kopen bij onze penningmeester Cor de Bruijn.
Omstreeks 22.30 uur bedankt de voorzitter dhr. van der Ven voor zijn boeiende uiteenzetting en wenst eenieder een behouden thuisreis en sluit de vergadering.
Notulist vergadering: Ben van Uden
Verslag presentatie: Jan Harteman